fbpx

Refluks w insulinooporności

Refluks dieta
Spis Treści:

    Refluks co to?

    Żołądek produkuje kwas solny i enzymy trawienne, które umożliwiają nam rozkładanie żywności. Jednocześnie żołądek jest odporny na działanie tych substancji. Kiedy jednak naturalna bariera żołądka słabnie i treść cofa się do przełyku mówi się o refluksie.

     

    Jeśli treść cofa się do przełyku mówi się o refluksie żołądkowo-przełykowym. Jeśli natomiast treść cofa się wyżej, do krtani, może podrażniać struny głosowe i tył gardła. Wtedy mówimy o refluksie gardłowo-krtaniowym. Wszystkie te objawy sklasyfikowano wspólnie jako refluks.

     

    Choroba refluksowa przełyku (gastroesophageal reflux disease – GERD) jest schorzeniem przewlekłym, w którym występują okresy remisji i zaostrzenia. Co ciekawe, refluks i zapalenie przełyku są drugą, po bólu brzucha, najczęstszą przyczyną wizyt ambulatoryjnych.

     

    Refluks kwaśnej treści z żołądka do przełyku, zwłaszcza po posiłku, jest zjawiskiem fizjologicznym. Kryterium rozpoznania GERD jest zarzucanie treści żołądkowej do przełyku, które daje nieprzyjemne objawy choroby i/lub powikłania. Za nieprzyjemne objawy uważa się objawy o łagodnym nasileniu występujące dwa lub więcej dni w tygodniu lub o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego występujące co najmniej jeden dzień w tygodniu.

    Refluks w insulinooporności

    Refluks jak powstaje?

    Ogólna częstość występowania objawów GERD jest porównywalna u kobiet i mężczyzn. Patogeneza GERD jest złożona i wieloczynnikowa. Natomiast do głównych przyczyn powstania choroby zalicza się:

    • zaburzenie czynności motorycznej dolnego zwieracza przełyku (lower esophageal sphincter – LES)
    • upośledzenie anatomii i fizjologii połączenia przełykowo-żołądkowego
    • zaburzenie naturalnej oporności tkankowej
    • nadwrażliwość trzewna
    • zaburzenia opróżniania żołądka

    Co ważne, choroba refluksowa przełyku może rozwijać się w przebiegu niektórych chorób ogólnoustrojowych, takich jak:

    • cukrzyca
    • zaburzenia hormonalne
    • neurologiczne choroby demielinizacyjne

    Dodatkowymi czynnikami wystąpienia GERD są:

    • nadwaga i otyłość
    • czynniki genetyczne
    • palenie tytoniu
    • dieta bogatotłuszczowa
    • napoje gazowane

    Wzrost ryzyka wystąpienia objawów choroby jest proporcjonalne do wartości wskaźnika masy ciała (BMI). Ryzyko to jest zwiększone nie tylko u osób z nadwagą i otyłością, ale również u osób, które cechują się prawidłową masą ciała, ale przybierają na wadze.

     

    Zauważono również, że zarówno brak aktywności fizycznej, jak i duża aktywność fizyczna jest przyczyną powstania choroby. Warto nadmienić, że umiarkowana aktywność fizyczna w postaci marszu, pływania czy jazdy na rowerze w celu normalizowania masy ciała korzystnie wpłynie na objawy GERD.

    Refluks w insulinooporności

    Refluks objawy

    Do typowych objawów GERD zalicza się:

    • zgagę
    • puste odbijanie
    • regurgitacje
    • ból i/lub dyskomfort w nadbrzuszu

    Zgaga definiowana jest jako uczucie palenia lub pieczenia w okolicy zamostkowej lub w dołku podsercowym. Uczucie to może promieniować w kierunku szyi i gardła. Regiturgacje natomiast polegają na odczuwaniu cofania treści pokarmowej z żołądka do przełyku.

     

    Co ważne, objawy te występują zwłaszcza po obfitych i tłustych posiłkach lub spożyciu potraw pikantnych, napojów gazowanych i alkoholu. Pozycja leżąca na wznak i pochylanie się mogą wyzwolić lub zaostrzyć objawy. Natężenie wymienionych objawów może się wahać od samego uczucia dyskomfortu aż do stałych, silnych dolegliwości uniemożliwiających choremu prawidłowe funkcjonowanie.

     

    Zgaga występująca w godzinach późno wieczornych może powodować trudności w zasypianiu, niespokojny sen, koszmary senne, a także wpływać na złe samopoczucie w kolejnym dniu.

     

    Rzadziej występują:

    • nudności
    • odbijanie
    • chrypka
    • czkawka
    • ból w klatce piersiowej
    • dysfagia (zaburzenia połykania)
    • odynofagia (bolesne połykanie)

     

    Wyróżniamy również postaci choroby przebiegające z objawami pozaprzełykowymi:

    • objawy wynikające z cofającej się treści pokarmowej do przełyku: kaszel refluksowy, refluksowe zapalenie krtani, astma refluksowa, nadżerki zębowe
    • choroby, w których refluks jest jednym z czynników wywołujących chorobę (zapalenie gardła, zatok, idiopatyczne włóknienie płuc, nawracające zapalenie ucha środkowego)
    Refluks w insulinooporności

    Refluks powikłania

    Najczęściej występującym powikłaniem jest nadżerkowe zapalenie przełyku, które rozpoznaje się podczas badania gastroskopowego. Występuje ono u 15-30% pacjentów z typowymi objawami choroby.

     

    Zwężenie przełyku i owrzodzenie to ciężkie powikłanie GERD, którego występowanie szacuje się na mniej niż 5% pacjentów. Owrzodzenia przełyku należą do głębszych uszkodzeń błony śluzówkowej niż nadżerki, ponieważ obejmują błonę podśluzową. Rzadko występującym powikłaniem owrzodzenia przełyku jest krawawienie, które może objawiać się krwistymi i/lub fusowatymi wymiotami i smolistymi stolcami.

     

    Wśród kolejnych powikłań GERD wymienia się zwężenia trawienne przełyku, zlokalizowane najczęściej w dolnej części przełyku. Zwykle chorzy ze zwężeniami mają wysoki stopień ekspozycji przełyku na zarzucaną treść refluksową. Dominującym objawem zwężeń jest zaburzenie połykania czyli dyfagia, dotycząca stałych pokarmów.

     

    Utrzymujące się przewlekle objawy GERD zwiększają ryzyko rozwoju przełyku Barretta, który jest uznanym czynnikiem ryzyka rozwoju raka gruczołowego przełyku. Ryzyko rozwoju raka gruczołowego przełyku rośnie wraz z czasem trwania i stopniem nasilenia objawów GERD.

    Refluks jak leczyć?

    Obecnie w farmakologicznym leczeniu refluksu stosuje się inhibitory pompy protonowej (IPP). Tego rodzaju leki są obecnie uznawane za najskuteczniejszą grupę leków w łagodzeniu objawów GERD i gojeniu zmian zapalnych przełyku. IPP nie wpływają na patofizjologiczny mechanizm refluksu ani na liczbę refluksów. Ich działanie jest uwarunkowane hamowaniem wydzielania kwasu solnego w żołądku. By zoptymalizować efektywność IPP, należy je podawać na 30-60 minut przed posiłkiem.

     

    Terapia IPP prowadzi do wyleczenia refluksowego zapalenia przełyku u 72-83% pacjentów i ustąpieniu zgagi u 56-77% pacjentów z zapaleniem przełyku. Ryzyko nawrotu zmian zapalnych w przełyku u chorych kontynuujących leczenie IPP wynosi 13%, a u pacjentów, którzy zaprzestają leczenia, 72%.

     

    Objawy niepożądane zgłasza niewielka grupa pacjentów (<5%). Są to najczęściej:

    • biegunka
    • bóle głowy
    • nudności
    • wymioty
    • nadmierne oddawanie gazów

    Wśród istotnych działań niepożądanych wymienia się dysbiozę mikrobioty jelitowej predysponującą do wzrostu częstości zakażeń Clostridioides difficile i zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO) oraz zaburzeń wchłaniania i niedoboru witaminy B12, magnezu i żelaza.

    Refluks w insulinooporności

    Refluks jak leczyć domowymi sposobami?

    Ciśnienie dolnego zwieracza przełyku jest elementem, na który wpływa spożycie pokarmu. Praca dolnego zwieracza przełyku jest regulowana m.in. na drodze nerwowej czy hormonalnej. Uwalnianie substancji stymulujących pracę zwieracza jest zależne od przyjmowania doustnego pokarmów i zmienia się w zależności od gęstości kalorycznej i składu chemicznego pożywienia.

     

    Cofająca się treść żołądkowa składa się z kilku czynników drażniących błonę śluzową przełyku, w tym kwasu żołądkowego, enzymów trawiennych i soli kwasów żółciowych. Wydzielanie tych składników trawiennych zależy od spożycia pokarmu i może ulec zmianie wraz ze zmianami składu jedzenia.

     

    Przede wszystkim po stwierdzeniu refluksu zaleca się modyfikację stylu życia:

    • redukcja masy ciała u pacjentów z nadwagą i otyłością
    • uniesienie wezgłowia łóżka (zalecane 28 cm), można spróbować spać na lewym boku
    • odpowiednia ilość snu
    • unikanie spożywania posiłków na minimum 3h przed snem (przy ostrych objawach nawet 4h)
    • regularność oraz brak pośpiechu w trakcie spożywania posiłków
    • małe objętości posiłków, 5-6 razy dziennie
    • zaprzestanie palenia
    • zaprzestanie spożycia alkoholu
    • nie wykonywać pracy w pozycji zgiętej
    • nie nosić obcisłej bielizny, odzieży
    • unikanie stresu

     

    Zmniejszenie BMI o 3,5 kg/m2 powoduje istotne zmniejszenie objawów GERD. Również zmniejszenie obwodu pasa wpływa na poprawę objawów GERD i zmniejszenie ekspozycji przełyku na kwas solny. Ponadto, pacjenci którzy zastosowali dietę niskokaloryczną i wysiłek aerobowy oraz uzyskali redukcję BMI na poziomie 5 kg/m2, byli w stanie zmniejszyć dawkę IPP lub całkowicie je odstawić.

    Refluks w insulinooporności

    Refluks co jeść?

    Do składników diety, które mogą zaostrzać objawy GERD zaliczane są:

    • owoce cytrusowe
    • soki owocowe i napoje gazowane o odczynie kwaśnym – kwaśne płyny wymagają większej ilości przełknięć i wolniej przemieszczają się z przełyku do żołądka w porównaniu z płynami o neutralnym pH
    • napoje gazowane, w tym również woda gazowane, cola (zarówno bezkofeinowa, jak i z kofeiną) – poprzez krótkotrwały wpływ zmniejszający wewnątrzprzełykowe pH i podstawowe ciśnienie w obrębie dolnego zwieracza przełyku oraz zwiększenie wydzielania żołądkowego
    • pokarmy bogatotłuszczowe – wpływają na zmiejszenie napięcia dolnego zwieracza przełyku oraz wydłużenie ekspozycji przełyku na kwas solny
    • korzystne jest łącznie herbaty czy kawy z mlekiem – łagodzi to objawy refluksu
    • temperatura potraw powinna być umiarkowana, aby nie podrażnić przełyku
    • wyeliminować ostre potrawy
    • ograniczyć spożycie warzyw cebulowych
    • należy uważać na dodatek mięty – w dużym stopniu nasila objawy
    • produkty konserwowe, marynowane i wędzone
    • ograniczyć użycie: proszku do pieczenia ciast, kostek bulinowych, sosów z glutaminianem sodu, esencjonalnych wywarów z kości i mięsa oraz grzybów
    • czekolada i kawa – występuje spora zmienność osobnicza i należy to zalecenie dopasować do objawów

    Spożycie błonnika może zmniejszyć ryzyko samego wystąpienia refluksu. Jednak nie każdy pacjent będzie dobrze reagował na produkty pełnoziarniste czy rośliny strączkowe. Jeśli zaobserwujesz u siebie taką zależność – wybieraj bardziej rozgotowane warzywa oraz mniej grube kasze czy jasne pieczywo. Według badań naukowych warto postawić na błonnik rozpuszczalny.

     

    Bardzo ważnym elementem diety w refluksie będzie spisywanie dzienniczka objawów. Po spożyciu każdego posiłku warto opisać odczucia z przewodu pokarmowego. W ten sposób dowiemy się jakie produkty nam służą, a jakie nie.

    Refluks w insulinooporności

    Refluks a insulinooporność

    Jak zatem połączyć dietę w insulinooporności i refluksie? Wybierać elementy wspólne. Poniżej zostawiam tabelę, która ułatwi Ci komponowanie posiłków przy obu tych schorzeniach.

    Refluks w insulinooporności

    Bibliografia

    Newberry C. i wsp.: The role of diet in the development and management of gastroesophageal reflux disease: why we feel the burn. J Thorac Dis. 2019, 11(Suppl 12):S1594-S1601.

    Świdnicka-Siergiejko A. i wsp.: Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne w chorobie refluksowej przełyku. Konsensus Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii. Polish Archives of Internal Medicine, 2022, 132: 16 196

    Gąsiorowska A. i wsp.: Postępowanie u pacjentów z objawami choroby refluksowej przełyku – rekomendacje dla lekrzy rodzinnych. Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej.

     

    Waśko-Czopnik D.: Jak uzyskać sukces terapeutyczny u pacjentów z chorobą refluksową przełyku – w świetle dowodów naukowych. Varia Medica, 2021, tom 5, nr 1, strony 7-11

    Konsultacja z dietetykiem

    Zainteresowany zmianami swoich
    nawyków żywieniowych?

    Napisane przez:

    Moją największą pasją jest gotowanie, wszystkie przepisy dla moich pacjentów wymyślam sama, co sprawia, że moje jadłospisy są niepowtarzalne i unikatowe!

    2 Comments

    • Biedroński Jerzy

      Treść jest klarowna, dobrze zorganizowana i pełna przydatnych wskazówek. Autor doskonale wyjaśnia kluczowe zagadnienia. Może warto by dodać więcej przykładów praktycznych. Pomimo tego, tekst jest niezwykle edukacyjny i inspirujący.

    Dodaj komentarz

    Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *